Teki Regera

 

Jednym z kluczowych źródeł do dziejów Śląska Cieszyńskiego od końca XIX w. do 1939 r. są tzw. „Teki Rgera”, czyli archiwum własne Tadeusza Regera (1872-1938), które po śmierci polityka przekazane zostało do ówczesnego Muzeum Miejskiego w Cieszynie, by w 1960 trafić do zasobów Oddziału Zabytkowego Biblioteki Śląskiej, a wraz z nimi w 1994 r. do Książnicy Cieszyńskiej. Kolekcja ta zawiera dokumenty i akta urzędowe, notatki, korespondencję, wycinki z gazet, druki ulotne etc., związane bezpośrednio z postacią T. Regera, bądź też z osobami, organizacjami i instytucjami, z którymi współpracował, pozostawał w kontakcie lub których działalnością się interesował. Całe archiwum, uporządkowane w 118 tekach tematycznych, obejmuje ponad 5 600 jednostek.

Tadeusz Reger, działacz narodowy i socjalistyczny, polityk, który większość życia spędził na Śląsku Cieszyńskim, odgrywając czołową rolę w tutejszym ruchu robotniczym  i niepodległościowym, był jednym ze współtwórców czynu legionowego na Śląsku Cieszyńskim, a następnie – jako jeden z trzech prezesów Rady Narodowej Księstwa Cieszyńskiego – budowniczym polskiej państwowości na Śląsku Cieszyńskim. Jego archiwum w pełni odzwierciedla ów dorobek. Aż 25 tek zawiera bowiem materiały archiwalne w sposób bezpośredni odnoszące się do historii Legionów Polskich,  Naczelnego Komitetu Narodowego i – szerzej – sprawy polskiej w czasie I wojny światowej, a przede wszystkim – procesu odzyskiwania niepodległości przez Polskę w 1918 r. i polsko-czechosłowackiego sporu o Śląsk Cieszyński w latach 1918-1920.

Do niedawna ów niezwykle cenny zasób archiwalny pozostawał dostępny dla historyków tylko w postaci oryginalnej. W 2015 r. Książnica Cieszyńska w ramach projektu finansowanego ze środków PW „Kultura+” poddała Teki Regera digitalizacji, w wyniku której zeskanowano i wykonano cyfrowe kopie 5 563 jednostek archiwalnych, obejmujących łącznie 23 198 stron. Od końca 2015 r. są one w postaci publikacji DjVu (do ich przeglądania rekomendowane jest używanie przeglądarki Internet Explorer) dostępne dla wszystkich zainteresowanych w profilu Książnicy Cieszyńskiej w Śląskiej Bibliotece Cyfrowej. Ufać więc można, iż źródło to, do tej pory poddawane kwerendom głownie przez historyków regionu, wejdzie do powszechnego obiegu naukowego, w istotny sposób poszerzając perspektywę badaczy zajmujących się dziejami Polski i Europy Środkowej na przełomie XIX i XX w.