X sesja wykładowa Akademii Niepodległości

W piątek 22 listopada 2019 r. o godz. 16.30 w Książnicy Cieszyńskiej odbędzie się X sesja wykładowa Akademii Niepodległości, organizowanej w Cieszynie przez katowicki Oddział Instytutu Pamięci Narodowej we współpracy z Książnicą Cieszyńską. Tym razem studenci Akademii wysłuchać będą mogli wykładów prof. zw. dr hab. Grzegorza Łukomskiego (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu) pt. „Wyprawa wileńska z perspektywy geopolitycznej Józefa Piłsudskiego” oraz  prof. zw. dr. hab. Michała  Klimeckiego (Uniwersytet im. Mikołaja Kopernika w Toruniu) pt. „Sojusznicy Rzeczypospolitej w wojnie 1919-1920 z bolszewicką Rosją – oddziały ukraińskie, rosyjskie, białoruskie i Gruzini”. Zgodnie z zasadami przyjętymi na pierwszym tegorocznym spotkaniu z cyklu Akademia Niepodległości, jego uczestnicy otrzymać będą mogli potwierdzenie udziału w indeksach akademickich. Ci zaś spośród gości, którzy nie mieli możliwości wzięcia udziału w sesji inaugurującej działalność Akademii, będą się mogli zaopatrzyć zarówno w same indeksy, jak i inne związane z Akademią gadżety.

Prof. zw. dr hab. Grzegorz Łukomski – urodzony w 1956 r., historyk (Uniwersytet im. A. Mickiewicza w Poznaniu). Zainteresowania badawcze koncentruje wokół problematyki historii politycznej i wojskowej, m.in. kresów wschodnich i zachodnich Rzeczypospolitej (XIX i XX w.); tożsamości i kultury politycznej polskiej diaspory cywilnej i wojskowej po drugiej wojnie światowej, zwłaszcza na terenie Wielkiej Brytanii, niemcoznawstwa, sowietologii, biografistyki oraz dziejów ziem Rzeczypospolitej (XIX i XX w.).  Autor trzydziestu pięciu książek, licznych artykułów naukowych, recenzji, omówień, biogramów, a także not biograficznych w słownikach i encyklopediach (łącznie około 300 pozycji). Promotor i recenzent prac doktorskich, recenzent przewodów habilitacyjnych i opinii eksperckich. Juror TVP w ogólnopolskim konkursie „Książka Historyczna Roku”. Ponadto upowszechnia wiedzę historyczną w programach radiowych i telewizyjnych, m.in. w TVP Historia, a także na łamach prasy krajowej i zagranicznej.

„Wyprawa wileńska” z perspektywy geopolitycznej Józefa Piłsudskiego
„Wyprawa wileńska” to część idei federacyjnej, wielkiej koncepcji geopolitycznej Józefa Piłsudskiego. Było w niej także miejsce na połączenie więzami polityczno-wojskowymi i ekonomicznymi Rzeczypospolitej z obszarem obejmującym niegdyś Wielkie Księstwo Litewskie. Wpływ na przebieg wydarzeń miały zarówno imponderabilia związane z restytucją państwa, przede wszystkim relacje z państwami Ententy, jak też inspirowany przez Niemcy przewrót polityczny w Rosji 1917 r. i ekspansja bolszewicka na Zachód, w rezultacie początek dwuletniej wojny polsko – bolszewickiej 1918 – 1920); wydarzenia na Wileńszczyźnie („Samoobrona Litewsko – Białoruska”) i polityczne aspiracje Niemiec na obszarze Europy środkowo – wschodniej („Mitteleuropa”). Ostatecznie „operacja wileńska” przeprowadzona w kwietniu 1919 r. zakończyła się nie tylko sukcesem militarnym, jednocześnie stanowiła manifestację polityczną Rzeczypospolitej. Dalszy przebieg wydarzeń ściśle związany był z wynikiem zmagań ze wschodnim najeźdźcą, zakończonych traktatem pokojowym w Rydze (18 marca 1921).
Co sprawiło, że nie udało się zrekonstruować wielkiego, nie tylko terytorialnie lecz i kulturowo, bytu politycznego, który był niegdyś dla Europy wzorem, a nawet budził zawiść wielu? Czy była to niechęć sąsiadów i wpływy obcych, Niemiec, bolszewickiej Rosji, aliantów zachodnich: Francji oraz Wielkiej Brytanii i Stanów Zjednoczonych? Czy były to skutki wojny polsko-bolszewickiej? A  może błędy, które popełnił w swej polityce federacyjnej Józef Piłsudski? Wielu jest zdania, że istotę niepowodzenia stanowiły swary i nieprzygotowanie elit politycznych, zarówno polskich, jak i litewskich. Inni natomiast uważają, że sama idea była już wówczas politycznym anachronizmem i – jak to ujął Lukrecjusz („O naturze wszechrzeczy”) – ex nihilo – nihil fit.

♦

Prof. zw. dr hab. Michał  Klimecki – pracownik Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, do września 2019 r. kierownik Katedry Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Międzynarodowego; obecnie pracownik Katedry Studiów Strategicznych. Członek m.in. Międzynarodowej Asocjacji Ukrainistów, uczestnik jej kongresów w Doniecku i Kijowie. Zainteresowania badawcze: dzieje wojen i wojskowości XIX – XXI wieku; problematyka ukraińska i rosyjska XX – XXI wieku. Autor ponad 200 publikacji, w tym kilkunastu książek.  Prowadził badania w m.in. archiwach w Polsce, Rosji, na Ukrainie, Białorusi, Stanach Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii. Wydane książki, m.in.: Polsko-ukraińska wojna o Lwów i Galicję Wschodnią 1918-1919 (2000), Galicyjska Socjalistyczna Republika Rad. Okupacja Małopolski (Galicji) Wschodniej przez Armię Czerwoną w 1920 roku (2006), Marszałek Tuchaczewski (2013), Legiony Polskie. Dzieje bojowe i organizacyjne (współautor K. Filipow, 2014), Wojna Krymska 1853-1856. Konflikt o cieśniny i dominację (2014), Sowietyzacja Polski w 1920 roku. Tymczasowy Komitet Rewolucyjny Polski oraz jego instytucje latem i jesienią tegoż roku (2016), Czas samotności. Ukraina w latach 1914 – 2018 (współautor Z. Karpus, 2018).

Sojusznicy Rzeczypospolitej w wojnie 1919-1920 z bolszewicką Rosją – oddziały ukraińskie, rosyjskie, białoruskie i Gruzini
Wykład będzie poświęcony udziałowi żołnierzy niepolskiej narodowości walczących pod polskim dowództwem z bolszewikami. Obok Ukraińców byli to Rosjanie, Białorusini, także Gruzini. Finowie próbowali sformować w ramach wojsk polskich swój Legion.  W Józefie Piłsudskim i jego żołnierzach dostrzegali sojusznika w walce z tyranią i barbarzyńską ideologią, odrzucającą podstawowe wartości humanitarne (poszanowanie dla wolności wyznania i sumienia, podmiotowości człowieka i prawa do swobodnego kultywowania kultury narodowej). Waga celów wspólnej walki pozwalała na pominięcie dotychczasowych animozji wynikających z odmiennych doświadczeń historycznych i różnych programów terytorialnych. Krótki czas działań wojennych, dwa świetne zwycięstwa polskiego oręża, pod Warszawą i nad Niemnem w naturalny sposób przerwały współpracę między formacjami i żołnierzami różnej narodowości z polskimi towarzyszami broni.

Dotychczasowe wykłady w ramach Akademii Niepodległości w Cieszynie: